P. Rubens - Śmierć Seneki

W 1608 roku Rubens powrócił do Antwerpii z kilkuletniej podróży po Włoszech. Tam zapoznał się między innymi z dwoma antycznymi rzeźbami: popiersiem pseudo- Seneki który kupił podczas pobytu we Włoszech oraz z posągiem zwanym dzisiaj jako "afrykański rybak" znajdującym się wówczas w kolekcji Borghese a obecnie w kolekcji muzeum w Luwrze, w Paryżu. Na podstawie studiów tych dzieł w 1612 roku namalował portret starożytnego filozofa Seneki. Płótno znajduje się obecnie w Museum Plantin-Moretus w Antwerpii. Dwa lata później Rubens namalował Śmierć Seneki.

Ruben zobrazował moment, gdy Seneka dowiaduje się o oskarżeniu cesarza Nerona i jego rozkazie nakazującym jego zabójstwo. Opis śmierci filozofa został zaczerpnięty prawdopodobnie z Roczników Publiusz Korneliusz Tacyta.

Seneka jest postacią centralną, pozbawioną odzienia i stojącą w balii z wypełnioną ciepłą wodą. Malarz popisuje się głęboka znajomością anatomii i budowy mięśni również u starego człowieka. Nie są one tak naprężone, są wiotkie i obwisłe. Całe jego ciało jest skąpane w jasnym świetle. Po prawej stronie stoi balwierz otwierający żyły Senece. Według relacji Tacyta balwierz a jednocześnie jego przyjaciel Stacjusz Anneusz, sporządził dla niego truciznę. Samobójstwo według doktryny katolickiej jest uznawane za grzech śmiertelny i z tego powodu Rubens ukazał filozofa jako tego, na którym wykonano wyrok cesarza. Takie przedstawienie filozofa wynikało z podzielanych przez Rubensa poglądów neostoickiej filozofii. Z lewej strony widać żołnierzy cesarskich oraz młodego mężczyznę, skrybę. Ten ostatni w otoczeniu manuskryptów zapisuje ostatnie słowa Seneki, który do końca zachował trzeźwość umysłu i spokój ducha.