Jerzy Kossak – Cud nad Wisłą

Namalowany w 1930 roku przez Jerzego Kossaka „Cuda nad Wisłą” to wieloplanowy obraz batalistyczny, przedstawiający bitwę warszawską, nazwaną potocznie „cudem nad Wisłą”. Nieoczekiwane zwycięstwo Polaków było przez wielu traktowane jako interwencja Bożej Opatrzności, zwłaszcza że cały naród modlił się o ocalenie. Znany malarz umieścił w lewej górnej partii dzieła Matkę Boską, unoszącą się na obłoku i wysyłającą symboliczną husarię na bitewne pole. Obserwator odnosi wrażenie, że Najświętsza Maria Panna prowadzi polskie zastępy do walki z siłami piekieł (i taka miała być w zamyśle artysty wymowa obrazu).

Na pierwszym planie toczy się zażarty bój między nacierającą ze sztandarem narodowym polską piechotą a cofającymi się szeregami wroga. Upadająca czerwona chorągiew nie pozostawia złudzeń co do wyniku bitwy. Wśród walczących dostrzegamy skauta, dziewczynkę w mundurze, zwracamy też uwagę na górującą sylwetkę ks. Ignacego Skorupki, zagrzewającego do boju i wzmacniającego ducha Polaków. Na wysokim brzegu Wisły widzimy na koniu Marszałka Józefa Piłsudskiego, prowadzącego kolejne polskie oddziały do walki z bolszewikami.

Przesłanie dzieła jest jednoznaczne: cały naród zjednoczył się w obronie dopiero co odzyskanej niepodległości. Polska stanęła na drodze ekspansji bolszewizmu na Zachód i dzięki Bożej Opatrzności oraz heroicznemu wysiłkowi wszystkich Polaków uratowała Europę Zachodnią przed zalewem barbarzyństwa i ateizmu.